حدیث زیر در کتاب تفسیر المیزان،در توضیح آیه ی ولایت(انّما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنو الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة و هم راکعون:55مائده) از حضرت امام صادق علیه السلام روایت شده است و در رابطه با احوال آخر الزمان است:

آیا نمی‏دانی که هر کس منتظر امر ما باشد و بر اذیت‏ها و ترس‏ها که امروز می‏بیند صبر کند، فردا در زمره ما خواهد بود، پس هر زمان دیدی حق مرده و اهلش از بین رفته‏اند و جور و ستم همه جا را فرا گرفته و قرآن کهنه شده و چیزهائی در آن پدید آمده که در آن نیست و دیدی که قرآن طبق هوا و هوسها توجیه و تفسیر می‏شود و دیدی که دین وارونه شده، آنچنانکه کاسه وارونه می‏شود (در نسخه بدل آمده: آنچنان که آب وارونه می‏شود) و دیدی که اهل باطل بر اهل حق آقائی و سروری می‏کنند و دیدی که شر ظاهر گشته و از آن نهی نمی‏شود بلکه از اهل شر دفاع می‏شود و دیدی که فسق علنی شده و مردان با مردان و زنان با زنان اکتفا می‏کنند و دیدی که مؤمن سکوت کرده، چون گفتارش پذیرفته نمی‏شود و دیدی که فاسق دروغ می‏گوید و پذیرفته می‏شود و کسی دروغ و افترای او را رد نمی‏کند و دیدی که صغیر بزرگتران را تحقیر می‏کنند و دیدی که قطع رحم همگانی شده و دیدی که وقتی کسی را به فسق می‏ستایند خود او می‏خندد و سخن گوینده را رد نمی‏کند و دیدی که به پسر همان را می‏دهند که به زن می‏دهند و دیدی که زنان با زنان ازدواج می‏کنند و دیدی که مدح و ثنا بسیار شده و دیدی که مرد مال خود را در غیر راه اطاعت خدا انفاق می‏کند و کسی نیست که او را نهی کند و دست او را بگیرد و دیدی که مردم وقتی مؤمن را می‏بینند که در حال اجتهاد و تلاش است، پناه به خدا می‏برند از اینکه مثل او باشند و دیدی که همسایه، همسایه‏اش را می‏آزارد و کسی نیست جلویش را بگیرد و دیدی که کافر وقتی وضع رقت بار مؤمن را می‏بیند از وضع خود خوشحالی می‏کند و چون فساد را در پهنای زمین گسترده می‏بیند مسرور می‏شود و دیدی که ...

بقیه در ادامه ی مطلب...

و دیدی که شرابهای گوناگون علنا نوشیده می‏شود و مردمی بر سفره شراب جمع هستند که از خدای عز و جل هیچ پروائی ندارند و دیدی که امر به معروف زایل شده و دیدی که فاسق در اعمالی که خدا دوست ندارد نیرومند و مورد حمایت و مدح قرار می‏گیرد و دیدی که دارندگان آیات (در نسخه دیگر آمده دارندگان آثار) مورد تحقیر واقع می‏شوند و هر کسی هم آنان را دوست بدارد تحقیر می‏شود و دیدی که راه خیر بسته شده و راه شر باز و پر رهرو است و دیدی که خانه کعبه معطل مانده و مردم از رفتن به زیارت آن نهی می‏شوند و به ترک آن تشویق و مامور می‏گردند و دیدی که هر کس به دیگری میگوید آنچه را که خود نکرده و دیدی که مردان خود را برای مردان چاق می‏کنند و زنان برای زنان (یا خود را آنطور وانمود می‏کنند که نیستند) و دیدی که مرد از راه ما تحت خود روزی به دست می‏آورد و زن از راه فرجش.

و دیدی که زنان برای خود مجالس ترتیب می‏دهند آنچنان که مردان تشکیل می‏دهند و دیدی که در دودمان بنی العباس عمل لواط و زن شدن مردان شایع و علنی گشته و به همین منظور خود را خضاب می‏کنند و شانه می‏زنند آنچنان که زنان برای شوهر خود شانه می‏زنند و مردان مالها به خاطر فروج خود خرج می‏کنند و چند نفر بر سر یک مرد تنازع می‏کنند و بر سر او، این علیه آن دیگری و آن علیه این غیرت به خرج می‏دهد.

و دیدی که صاحب مال محترم‏تر از مؤمن است و ربا علنی معامله می‏شود و کسی سرزنش نمی‏کند و دیدی که زنان به خاطر دادن زنا ستایش می‏شوند و زن شوهرش را در عمل لواط با مردی دیگر کمک و همکاری می‏کند و دیدی که در نظر اکثریت مردم بهترین خانواده‏ها آن خانواده‏ای است که زنان را بر کار فسق کمک می‏کنند.

و دیدی که مؤمن همواره در اندوه و تحقیر شده و خوار است و دیدی که بدعت‏ها و زنا علنی شده و مردم را دیدی که با شاهدی که به دروغ شهادت می‏دهد به یکدیگر تجاوز می‏کنند و دیدی که حرام حلال و حلال تحریم شده است و دیدی که هر کس دین را با رأی و نظر خود برای خود توجیه می‏کند و کتاب خدا و احکامش تعطیل شده.

و دیدی که در ارتکاب گناه از تاریکی شب استفاده نمی‏شود بلکه در روز روشن گناه می‏کنند و دیدی که مؤمن جز با قلبش نمی‏تواند منکر را انکار کند و دیدی که مال بسیار هنگفت در راه خشم الهی خرج می‏شود و دیدی که والیان ولایت و سرپرستی مردم را قباله کسی بدانند که قدرتش بیشتر است و دیدی که محرم به محرم خود اکتفا کند و با او ازدواج نماید و دیدی که مردم به صرف تهمت و بر اساس مظنه کشته می‏شوند و دیدی که مردم بر سر عشق ورزیدن به یک پسر با یکدیگر به ملاک غیرت می‏ستیزند و حتی بر سر این عشق جان و مال فدا می‏کنند.

و دیدی که مردم کسی را که شهوت خود را با رفتن نزد زنان خاموش می‏کند سرزنش می‏نمایند و دیدی که مرد با زنا دادن همسرش پول در می‏آورد و زندگی می‏کند با علم به اینکه او زنا می‏دهد و حتی بر این کار او نظارت دارد و دیدی که زن قاهر و مسلط بر شوهرش می‏شود و بر خلاف میل او کارها می‏کند و علیه او پولها خرج می‏کند و دیدی که مرد همسر و دختر - کنیز - خود را کرایه می‏دهد و به طعام و نوشیدنی پست راضی می‏شود و اگر دیدی که سوگند به دروغ به خدای عز و جل بسیار و شایع شده و دیدی که قمار علنی و آشکار گشته و دیدی که شراب علنا فروخته می‏شود و کسی از آن منع نمی‏کند و دیدی که زنان مسلمان ناموس خود را به اهل کفر می‏دهند.

و دیدی که لهو و لعب و رقص و آوازه‏خوانی علنی شده، مسلمانان از آن عبور می‏کنند و احدی، احدی را منع نمی‏کند و احدی جرأت بر منع آن ندارد و دیدی که افراد شریف و آبرومند به وسیله کسانی که از قدرت آنان می‏ترسند توهین شده و خوار می‏شوند و دیدی که نزدیک‏ترین افراد به درگاه والیان آن کسی است که با بد گوئی به ما اهل بیت آن والیان را مدح می‏گویند و دیدی که شنیدن صوت قرآن بر مردم سنگینی می‏کند و در مقابل شنیدن آوازهای باطل برایشان آسان و خفیف است.

و دیدی که همسایه را از ترس زبانش احترام می‏کنند و دیدی که راستگوترین مردم دروغ سازانند و دیدی که شر علنی و بازار سخن چینی رایج شده و دیدی که بغی و ستم آشکار گشته و دیدی که غیبت کردن نوعی ملاحت و خوش اخلاقی تلقی می‏شود و مردم یکدیگر را به خاطر آن بشارت می‏دهند و دیدی که حج و جهاد جنبه غیر خدائی به خود می‏گیرد و دیدی که سلطان به خاطر کافر، مؤمن را توهین نموده و خوار می‏سازد و دیدی که خرابی بر عمران مسلط شده و دیدی که زندگی یک فروشنده از راه خیانت در کیل و وزن اداره می‏شود و دیدی که خونریزی یک امر آسان و پیش پا افتاده تلقی می‏شود.

و دیدی که اگر کسی به طلب ریاست برمی‏خیزد عوضش تنها دنیا است و خود را مردی بد زبان معرفی می‏کند تا کسی جرأت اعتراض کردن نداشته باشد و نیز امور به او نسبت داده می‏شود و دیدی که به نماز بی اعتنائی می‏شود و دیدی که ثروتمند مال بسیاری نزدش جمع شده و از روزی که مشغول جمع آوری آن شده، زکاتش را نداده و دیدی که میت را از قبرش بیرون می‏کشند و آزارش داده، کفن‏هایش را می‏فروشند و دیدی که هرج و مرج بسیار شده و دیدی که افراد در صبح و عصر مست هستند و هیچ اهتمامی به وضع مردم ندارند و دیدی که با چهار پایان جماع می‏کنند و دیدی که چهار پایان به جان یکدیگر می‏افتند و یکدیگر را پاره می‏کنند.

دیدی که مرد به نماز خانه‏اش می‏رود و بر می‏گردد در حالی که جامه‏هایش را ربوده‏اند و دیدی که دلهای مردم قساوت و چشمهاشان خشک شده و ذکر خدا بر آنان سنگین می‏آید و حرام خواری علنی گشته و بر سر آن از یکدیگر پیشی می‏گیرند و دیدی که نمازگزار اگر به نمازخانه می‏رود برای آن است که خود را به مردم نشان دهد، مردم او را ببینند که نماز می‏خواند و اگر دیدی که فقیه برای غیر هدف دین تفقه می‏کند، یعنی به این منظور فقه می‏خواند که دنیا و ریاست به دست آورد و دیدی که مردم به سوی آن کسی می‏شتابند که غالب باشد و خلاصه هر یک از دو طرف نزاع غلبه کند مردم با او باشند، چه غلبه‏اش حق باشد و چه باطل.

و دیدی که طالب حلال مورد مذمت و سرزنش و طالب حرام مورد مدح و احترام قرار گیرد و دیدی که در دو حرم کعبه و مدینه کارهائی صورت می‏گیرد که خدا دوست نمی‏دارد و هیچکس جلوگیر آنان نیست و حتی بین آنان و آن عمل زشت کسی حائل نمی‏شود و دیدی که در دو حرم شریف ساز و آواز علنی ارتکاب می‏شود و دیدی که افرادی سخن از حق می‏گویند و امر به معروف و نهی از منکر می‏کنند ولی از پای خطابه‏اش کسی برمی‏خیزد در حالی که خود را خیر خواه و دلسوز او می‏داند از در خیر خواهی و نصیحت می‏گوید: خدا از تو نخواسته که این حرف‏ها را بزنی و دیدی که مردم در اقتدای به اهل شر به یکدیگر هم چشمی می‏کنند و دیدی که راههای خیر از رهرو خالی است و احدی به آن راه نمی‏رود.

و دیدی که جنازه را به اهتزاز در می‏آورند و کسی از این عمل ناراحت نمی‏شود و دیدی که هر سالی که می‏گذرد بدعت‏های بیشتری از سال قبل باب شده و شر بیشتری پیدا می‏شود و دیدی که خلق و جمعیت‏ها جز اغنیاء را پیروی نمی‏کنند، دیدی که حاجت محتاج را در برابر مسخره کردن او و خندیدن به او بر آورده می‏کنند و ترحمشان برای غیر رضای خدا است و دیدی که آیات آسمانی الهی رخ می‏دهد ولی کسی از آن نمی‏ترسد و دیدی که مردم با یکدیگر جفت‏گیری می‏کنند، آنطور که چهار پایان می‏کنند و کسی این عمل را زشت ندانسته و اگر زشت بداند از ترس مردم نهی نمی‏کند و دیدی که افراد اموال بسیار در غیر راه خدا انفاق می‏کنند ولی در راه خدا از انفاق مالی اندک مضایقه می‏کنند و اگر دیدی که رنجاندن و عقوق پدر و مادر علنی و خوار شمردن آنان شایع شده و در نظر فرزندان بدترین مردم تلقی می‏شوند، حتی فرزند خوشحال می‏شود از اینکه بر پدر و مادرش تهمت زده شود و دیدی که زنان بر حکومت و سلطنت چیره شده‏اند و بر هر امری که هوا و هوس آنان را تامین کند مسلط گشته‏اند.

و دیدی که فرزندان به پدر و مادر خود افتراء می‏بندند و پدر و مادر خود را نفرین می‏کنند و از شنیدن خبر مرگشان خوشحال می‏شوند و اگر دیدی که وضع به اینجا کشیده که اگر شخصی روزی بر او بگذرد که در آن روز مرتکب گناه بزرگی نشود، فسق و فجوری انجام ندهد، کم‏فروشی و خیانتی ننماید، به حرامی دست نیافته و یا شراب مسکری ننوشد، در غم و اندوه فرو می‏رود و می‏پندارد که آن روز او به بطالت گذشته و یک روز از عمرش ضایع شده است و دیدی که سلطان خوردنی‏ها را احتکار می‏کند و دیدی که اموال ذوی القربای رسول خدا «صلی‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏» در ناحق تقسیم می‏شود و با آن اموال قمار می‏کنند و شراب می‏نوشند.

و دیدی که با شراب خود را معالجه می‏کنند و برای مریض تعریف و توصیف می‏کنند که فلان شراب برای تو بسیار نافع است و از شراب شفا می‏طلبند و اگر دیدی که مردم در ترک امر به معروف و نهی از منکر و ترک اعتقاد به وجوب آن با هم برابرند و دیدی که باد به بیرق منافقین و اهل نفاق می‏وزد، ولی بیرق اهل حق حرکتی ندارد و دیدی که مؤذن‏ها و نمازخوان‏ها در برابر مزد اذان می‏گویند و نماز می‏خوانند.

و دیدی که مسجدها پر است از مردمی که از خدا نمی‏ترسند در آنجا جمع شده‏اند، برای غیبت و خوردن گوشت اهل حق و در آن از خوبیهای شراب مسکر، سخن می‏گویند و دیدی که پیشنمازی مست بر مردم نماز می‏خواند، در حالی که نمی‏فهمد چه می‏خواند و کسی هم او را ملامت نمی‏کند بلکه اگر مست شود مردم از ترس، احترامش می‏کنند و او را وا گذاشته، تعقیبش نمی‏کنند و بلکه معذورش می‏شمارند و اگر دیدی که فردی را دارند به صلاح و خوبی مدح و ثنا می‏کنند که اموال ایتام را می‏خورد و دیدی که قاضیان به خلاف آنچه خدا دستور داده قضاوت می‏کنند و دیدی که والیان به انگیزه طمع، افراد خائن را امین خود می‏سازند.

و دیدی که والیان میراث (به جای اینکه ارث را کما فرض الله و طبق فرمان خدا در بین ورثه تقسیم کنند) تنها به وارثی می‏دهند که اهل فسق و جرأت بر خدای تعالی باشد، (رشوه و حق و حساب خود را از او می‏گیرند) و او را آزاد می‏گذارند تا با حق سایر ورثه هر کاری که خواست بکند و دیدی که در منبرها مردم را به تقوا امر می‏کنند ولی خود گویندگان به آنچه می‏گویند عمل نمی‏کنند و دیدی که نماز در اوقاتش خوانده نمی‏شود، به اول وقت خواندن اهمیتی نمی‏دهند و دیدی که صدقه‏ها به سفارش و شفاعت داده می‏شود و در آن رضای خدا مقصود نیست و بلکه به این جهت داده می‏شود که مردم از او طلب می‏کنند و اگر دیدی که مردم در شکم و شهوت آزادند، باکی ندارند از اینکه چه می‏خورند و چه نکاح می‏کنند و دیدی که دنیا به مردم روی آورده.

و دیدی که شعائر دین کهنه و بر افتاده، در چنین روزگاری بر حذر باش، و برای درخواست نجات از خدا به خدا متوسل شو و بدان که مردم در چنین روزگاری غرق در سخط الهی هستند و اگر خدای تعالی مهلتشان داده، از این کار منظوری دارد و تو منتظر تحقق آن منظور باش و کوشش کن تا خدای عز و جل تو را در وضعی ببیند که خلاف وضع مردم باشد تا اگر عذاب در آنان نازل شود تو زودتر به رحمت خدای تعالی برسی و اگر عذابشان تاخیر بیفتد آنها مبتلا شوند و تو از آنچه آنها در آن هستند بیرون شده باشی یعنی تو مثل آنان بر خدای عز و جل جرأت نکرده باشی و بدان که خدای تعالی اجر نیکوکاران را ضایع نمی‏سازد و رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است.

التماس دعا

 

امام علی بن محمد الهادی علیه السلام در نیمة ذی الحجه سال 212ق نزدیک شهر مدینه در روستای صریا، چشم به دنیا گشود و در ماه رجب سال 254ق در سرّ من رأی (سامرا) توسط معتز عباسی به شهادت رسید. ایشان پس از پدر بزرگوارش 33 سال امامت شیعیان را بر عهده داشتند.[1]

نام مادر آن حضرت سمانه مغربیه بود[2]؛ البته مدنب، حدیث و غزال هم گفته‌اند.[3]

لقب‌های آن حضرت را نقی، هادی، امین، طیب، ناصح، مرتضی و… ذکر کرده‌اند. کنیه‌اش ابوالحسن است و به ایشان ابوالحسن ثالث می‌گویند.[4]

امام هادی علیه السلام از آغاز امامت در مدینه حضور داشتند و در مدت اقامت در این شهر نقش بسیار مهمی در رهبری شیعیان ایفا کردند؛ به‌طوری که حکومت عباسی از موقعیت ممتاز امام احساس خطر کرده و حضور ایشان در مدینه را به صلاح ندانست، متوکل برای کنترل بیشتر امام علیه السلام تصمیم گرفت ایشان علیه السلام را از مدینه به سامرا منتقل کند. در سال 233 ق بنابه گزارش‌هایی که جاسوسان از فعالیت‌های امام علیه السلام داده بودند، متوکل به یحیی بن هرثمه مأموریت داد تا این انتقال را انجام دهد. با ورود یحیی بن هرثمه به مدینه، مردم که سخت مشتاق و شیفتة امام خود بودند، اعتراض خود را علنی کردند؛ به‌طوری که یحیی بن هرثمه اعلام کرد که کاری به امام علیه السلام ندارد و هیچ خطری امام علیه السلام را تهدید نمی‌کند. پس از مدتی به بهانه این که در منزل امام بر علیه حاکم عباسی سلاح جمع آوری می‌شود به خانه امام علیه السلام حمله بردند، ولی چیزی جز قرآن و ادعیه نیافتند. جالب اینکه خود یحیی بن هرثمه پس از بازگشت می‌گوید: «چیزی جز بزرگواری، ورع، زهد و شجاعت در او نیافتم».[5]

متوکل در ساعات اولیه ورود امام به سامرا به شکلی اهانت آمیز با امام برخورد کرد و نه تنها به استقبال حضرت نیامد، بلکه دستور داد ایشان را در محلی که مخصوص گداها بود و به «خان الصعالیک» شهرت داشت، وارد کنند. بعد از استقرار امام هادی علیه السلام در سامرا تمامی رفت و آمدها و ارتباطات امام تحت کنترل بود و به محض شنیدن اینکه امام علیه السلام از اموال و سلاح شیعیان نگهداری می‌کند، نظامیان شبانه به خانة امام علیه السلام هجوم می‌بردند؛ ولی چیزی به‌دست نمی‌آوردند.

در طول مدت حضور امام علیه السلام در سامرا هر روز بر عظمت و محبوبیت آن حضرت افزوده می‌گشت و همه ناخواسته در برابر امام علیه السلام متواضع و خاشع بودند و سخت محترمش می‌داشتند.[6] البته نفوذ امام منحصر به شیعیان نبود و شامل درباریان عباسی هم می‌شد. حتی اهل کتاب هم به امام علیه السلام احترام می‌گذاشتند.

متوکل وقتی در اقدامات خود علیه امام علیه السلام ناکام ماند، به نزدیکان خود اعلام کرد که در کار امام هادی علیه السلام درمانده شده است؛ از این رو به محدودیت و فشار اکتفا نکرد و تصمیم به کشتن امام علیه السلام گرفت و حتی اقداماتی هم انجام داد؛ اما پیش از آنکه موفق شود، خود به هلاکت رسید.[7]

برخی از اقدامات امام هادی علیه السلام

1. ایجاد آمادگی فکری شیعیان جهت ورود به عصر غیبت

فراهم کردن زمینة ورود شیعه به عصر غیبت، از اقدامات اساسی امامان شیعه علیه السلام بود، که همواره شیعیان را متوجه این امر می‌کردند. در این راستا امام هادی علیه السلام هم اقداماتی انجام داده‌اند:

الف) بیان روایات فراوان در مورد فرا رسیدن و نزدیک بودن عصر غیبت؛

ب) بشارت به ولادت حضرت حجت ومخفی بودن ولادت و هشدار این که مبادا مخفی بودن باعث تردید شما شیعیان گردد؛

ج) کم کردن تماس مستقیم شیعیان با حضرت؛ به‌طوری که در سامرا مسائل شیعیان از طریق نامه یا نمایندگان حضرت پاسخ داده می‌شد؛ تا از قبل برای شرایط و تکالیف عصر غیبت و ارتباط غیر مستقیم با امام آمادگی داشته باشند؛[8]

د) تأیید برخی از کتب فقهی و اصول روایی شیعه

و) ارجاع سؤالات شیعیان به وکلا و توجیه وکلا نسبت به پرسش‌های شیعیان؛ با توجه به انحرافات و شبهات آن روز.

2. مبارزه با انحرافات

غالیان کسانی بودند که بر مبنایی نادرست، امامان معصوم علیه السلام را تا مقام خدایی (نعوذبالله) بالا می‌بردند. امام هادی علیه السلام ـ همانند امامان قبلی‌ـ موضع خویش را در قبال آنان روشن می‌ساخت و آنان را از گروه شیعه نمی‌دانست و حتی در نامه‌های مختلف، غالیان را افرادی مشرک و کافر معرفی می‌فرمود و بیزاری خویش را از آنان به صورت آشکار اعلام می‌نمود.[9]

گروه دیگری از منحرفان، صوفیان بودند که معمولاً با کناره گیری از دنیا، به شکل ریاکارانه در مقابل امام هادی علیه السلام می‌ایستادند. امام هادی علیه السلام شیعیان را از نزدیک شدن و هم نشینی با آنان و ورود به جلسه هایشان به شدت برحذر می‌داشت و آنان را هم نشینان شیطان و نابود کنندة پایه‌های دین و پیروان این گروه را نادانان می‌دانست و کسانی را که به آنها گرایش پیدا می‌کردند، احمق معرفی می‌فرمود.[10]

3. تربیت نیرو و افراد شایسته

یکی از اقدامات و فعالیت‌های ائمه علیه السلام پرورش شاگردان و افراد شایسته بوده است. امام هادی علیه السلام نیز با توجه به پراکندگی شیعیان در مناطق مختلف و وجود شبهات و انحرافات، نیروهایی را که استعدادهای لازم را داشتند شناسایی کرده و آنان را جهت پیش‌برد اهداف اسلامی تربیت می‌فرمودند. این افراد افزون بر راویانی هستند که سخنان و روایات امام هادی علیه السلام را نقل می‌نمودند. برخی از این افراد همان کسانی هستند که وکالت آن حضرت را عهده دار بودند. برجسته‌ترین این افراد عبارتند از:

1. عبدالعظیم حسنی (ره)، که مرقد وی در شهر ری می‌باشد و از یاران امام عسکری علیه السلام بوده است.

2. حسن بن راشد، مشهور به ابوعلی و وکیل امام هادی علیه السلام بوده است.

3. عثمان بن سعید عمری، که از یازده سالگی در محضر امام هادی علیه السلام بود و بعدها یکی از نایبان خاص امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف شده است.

4. تقویت سازمان وکالت

با توجه به لزوم ارتباط بین رهبری و پیروان و پراکندگی شیعیان در اقصی نقاط بلاد اسلامی و با وجود خفقان عباسی و لزوم حفظ شیعیان و از همه مهمتر با توجه به اینکه امام علیه السلام در حصر و تحت نظارت و کنترل بوده اند، خیلی از شیعیان در بلا تکلیفی به سر می‌بردند. به همین علت سازمان وکالت که به‌صورت مخفی شکل گرفته بود و از زمان امام صادق علیه السلام فعالیت خود را آغاز نمود، در دوران امام هادی علیه السلام نیاز به تمهیدات بیشتری داشت.

در زمان امام هادی علیه السلام شیعیان ایران، عراق، یمن ومصر ارتباط مستمر و خوبی با حضرت داشتند. وکلای امام علیه السلام علاوه بر جمع آوری خمس و ارسال آن به امام علیه السلام ، در مسائل کلامی و فقهی نیز نقش سازنده‌ای داشته‌اند و در جا انداختن امامت امام بعدی و ورود شیعه به عصر غیبت، تلاش خستگی ناپذیری از خود به نمایش گذاشتند. (البته گاهی افرادی از این وکلا دستخوش انحراف از خط امام علیه السلام شده و مورد تکذیب آن حضرت هم واقع می‌شدند. در این شرایط کسان دیگری جایگزین آنها می‌شدند.[11])

این شبکه ارتباطی چنان اهمیت داشت که متوکل را به فکر کنترل و نابودی آن انداخت و با تشکیل نیروهایی ویژه به دستگیری، شکنجه، حبس و شهادت برخی از وکلای امام علیه السلام در نقاط مختلف اقدام کرد؛ اما موفق نشد این شبکه گسترده را از میان بردارد.

5. تبیین مقام شامخ امامت از طریق زیارت غدیریه و زیارت جامعه

در زمان امام هادی علیه السلام اصل امامت باید معرفی می‌گردید؛ چون ائمه علیهم السلام و فضائل و جایگاه ایشان رو به فراموشی می‌رفت. امام هادی علیه السلام پدران و اجداد گرامی خود را با بیان زیارات معرفی می‌کردند. مجموعه این زیارات و ادعیه به عنوان یک دائرة المعارف شیعه به حساب می‌آید و در بردارنده دلایل بسیار استوار در حقانیت ائمه اطهار و اهل بیت علیهم السلام می‌باشد.

الف) زیارت جامعه کبیره

این زیارت از مشهورترین ، برترین و شناخته شده‌ترین زیارات ائمه علیهم السلام است. شیعیان نسبت به خواندن آن بخصوص روزهای جمعه توجه خاصی دارند. شیخ طوسی (ره) در التهذیب و شیخ صدوق (ره) در الفقیه آن نقل کرده‌اند. علامه مجلسی (ره) در مورد صحت سند آن ـ که به درجه قطع رسیده ـ می‌گوید: «این زیارت دارای بهترین سند، عمیق‌ترین مفهوم، فصیح‌ترین الفاظ، بلیغ‌ترین معناو عالی‌ترین شأن است.[12] امام هادی علیه السلام در این زیارت شاخصه‌ها و پایه‌های اصلی شیعه را بیان فرمودند.

ب) زیارت غدیریه

این زیارت به زیارت امیرالمؤمنین در عید غدیر خم معروف است. در سالی که معتصم امام علیه السلام را از مدینه به سامرا فراخواند، ایشان به زیارت امام علی علیه السلام در نجف اشرف رفته و این زیارت را قرائت کردند که در ضمن آن یکصد و پنجاه منقبت از مناقب امام علی علیه السلام بیان فرموده و از برخی مشکلات سیاسی و اجتماعی که ایشان را آزرده کرده بود، سخن گفتند.

این زیارت از زیباترین، اصیل ترین، بدیع‌ترین و پربارترین زیارت هاست. در زمانی این زیارت توسط امام هادی علیه السلام قرائت شد که امامت به فراموشی سپرده شده بود. امام هادی علیه السلام در ضمن زیارت با ترسیم مظلومیت امام علی علیه السلام و هشدار به مردم، آنان را از خواب غفلت بیدار می‌کند.

——————————————————————————–

*. کارشناس تاریخ و مهدویت

[1] . شیخ مفید، ارشاد، ص327.

[2] . همان، ص307.

[3] . حسینی، محمدرضا، تاریخ اهل البیت علیه السلام ، ص123.

[4] . مناقب آل ابی طالب علیه السلام ، ج4، ص401، به کوشش محمدحسین دانش آشتیانی و سید هاشم رسولی محلاتی.

[5] . ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص359.

[6] . اربلی، کشف الغمة، ج2، ص398؛ تحقیق سید هاشم رسولی.

[7] . ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ص27 (به نقل از تاریخ تشیع، ج1، ص292).

[8] . محمد جواد طبسی،حیاة الامام العسکری علیه السلام ، صص325-316 (با اندکی تصرف و تلخیص).

[9] . اختیار معرفة الرجال، ص519، (به نقل از تاریخ تشیع، ج1، ص 294).

[10] . خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، صص 135 ـ 134، (به نقل از تاریخ تشیع، ج1، ص 294).

[11] . رسول جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص513.

[12] . مزارالبحار، به نقل از باقر شریف قرشی، زندگانی امام علی الهادی علیه السلام ، ص168

به نقل از:http://tabrizi.org/fa/2009/11/30/imam-hadi-3/

شاید آن روز که سهراب نوشت:

تا شقایق هست زندگی باید کرد/خبر از دل پر درد گل یاس نداشت/

باید این طور نوشت:

چه شقایق باشد/چه گل پیچک و یاس/جای یک گل خالیست/تا نیاید مهدی/ زندگی زیبا نیست

اللهم عجل لولیک الفرج واجعلنا من انصاره و اعوانه والمستشهدین بین یدیه.